بورس در فاز انتظار | درباره سرنوشت بازار سرمایه در دولت چهاردهم و انتظارات سهام‌داران از رئیس جمهور

به گزارش شهرآرانیوز، شاخص کل بورس با رشد ۸۸هزارواحدی یک روز سبز را تجربه کرد؛ یک روز شاد که با ورود ۲ هزار و ۱۲۷ میلیارد تومان پول سهام‌داران حقیقی به بازار سهام همراه بود.

با این حال، در روز‌های بعد این جریان با صعودی پرقدرت ادامه پیدا نکرد. در روز‌های پس از انتخابات، اغلب بازار بی تحرک ماند. کمی منفی یا کمی مثبت بود. اما سؤال اساسی این است که آیا ماه عسل بازار سرمایه و رئیس جمهور فقط همان یک روز یعنی شنبه ۱۶ تیر بوده است؟ برای پاسخ به این سؤال باید کمی به پشت‌سرمان نگاه کنیم.

بازار خوش‌بین ما

یکی از ویژگی‌های بارز معامله گران در تمام بازار‌های ایران از جمله بورس این است که نسبت به تغییرات در اقتصاد، سیاست داخلی و خارجی واکنش سریع نشان می‌دهند. مثلا بعد از اینکه دونالد ترامپ از حادثه تروریستی جان سالم به در برد و احتمال پیروزی اش در انتخابات پیش رو تقویت شد، شاهد تحرک صعودی در نرخ دلار بودیم. 

پس نباید تعجب کنیم که تغییر دولت نیز بورس را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال در انتخابات سال ۱۴۰۰ شهید آیت ا... رئیسی پویش تبلیغاتی اش را با حضور در تالار بورس آغاز کرد و همین سیگنال مهمی برای بورس بود. پس از انتخاب شهید رئیسی به عنوان رئیس جمهور در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ بازار سرمایه تا ۶ شهریورماه ۳۶ درصد رشد کرد. 

این قصه فقط برای شهید رئیسی اتفاق نیفتاد. پیش از این، در سال ۱۳۹۲ و زمانی که حجت الاسلام والمسلمین روحانی نیز به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، بازار سرمایه از ۲۴ خرداد تا پایان آذرماه همان سال وارد روندی صعودی شد و بیش از ۹۰ درصد رشد کرد. مهم‌ترین سیگنال مثبت انتخاب مسعود پزشکیان برای بورس، گروه مشاوران اقتصادی همراه او هستند و انتظار می‌رود که روند صعودی در بازار سرمایه ادامه دار باشد. اما چرا بورس طی چند روز اخیر تحرک مثبت معناداری نداشته است؟

کج دارو مریز تا تحلیف

قرار گرفتن حسین عبده تبریزی، استاد اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف در کنار مسعود پزشکیان سیگنال مهمی برای بورس بود. او پیش از این دبیرکل سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران بوده است و علاوه بر تحصیلات آکادمیک به عنوان یک فعال بخش خصوصی سال‌ها در اقتصاد ایران استخوان خرد کرده است. حمایت دکتر طیب نیا از پزشکیان و اینکه او گزینه تصدی وزارت اقتصاد در دولت چهاردهم است نیز سیگنال مثبتی برای بازار سرمایه و تمامی بازار‌ها بود. اینکه پزشکیان به صراحت اعلام کرد برای کاهش تحریم‌ها و رفع تحریم‌های بانکی و پیوستن به «اف‌ای تی اف» تلاش می‌کند نیز خبر مثبتی برای بازار‌ها بود.   

تمام این نکات مثبت برای اینکه بازار سرمایه روند مثبتی را آغاز کند لازم است، اما کافی نیست. برنامه‌ها و سیاست‌های رئیس جمهور جدید نسبت به بهبود وضعیت اقتصادی امیدوارکننده ارزیابی می‌شود، اما هفته گذشته تغییر ملموسی در شرایط اقتصادی و بنیادی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی ایجاد نشد که سبزپوشی شاخص برای روز‌های بیشتری تداوم پیدا کند. با فروکش کردن اخبار انتخاباتی شیب افزایش تقاضا کاهش پیدا کرد و ارزش معاملات در روز‌های پایانی هفته افت محسوسی داشت و به روال هفته‌های قبل بازگشت.   

انتخاب رئیس جمهور جدید تنها امیدی را در دل بازار کاشته و‌ نمی‌توان در کوتاه مدت تا زمان چینش کابینه اقتصادی دولت انتظار رشد پرقدرت شاخص را داشت. چرا که اثر برنامه‌ها و سیاست‌های دولت زمان بر خواهد بود. پس می‌توان پیش بینی کرد که تا زمان استقرار دولت جدید و رأی اعتماد به کابینه بازار سرمایه به صورت کج دار و مریز فعلی به حرکت خود ادامه دهد.

امید به ارز تک نرخی

طبق اظهارات علی طیب نیا، مشاور اقتصادی رئیس جمهور، یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های دولت تک نرخی کردن ارز است. این سیاست با کاهش قیمت دلار در بازار آزاد و افزایش نرخ دلار نیمایی اتفاق می‌افتد. احتمال افزایش نرخ دلار نیما به معنای افزایش درآمد شرکت هاست و این ظرفیت را دارد که در بازار حرکت مثبتی را ایجاد کند. اما این پیش بینی به تنهایی کافی نیست. اگرچه بازار بورس به طور معمول خبر‌های مثبت را به اصطلاح پیش خور می‌کند و قبل از رسمی شدن اخبار مثبت رشد می‌کند، اما تردید‌های بسیاری تا زمان نشستن طیب نیا بر صندلی وزارت اقتصاد و اعمال این سیاست‌ها وجود دارد.   

با این حال می‌توان از همین امروز پیش بینی کرد که دولت جدید برای مقابله با قیمت گذاری‌های دستوری و تک نرخی شدن، گام‌های بلندی را بردارد. همچنین اگر در عرصه بین المللی ظرفیتی وجود داشته باشد، دور از انتظار نیست که بهبود روابط بین المللی به منظور بهبود وضعیت صادرات اتفاقاتی رخ دهد. اقدام مهم دیگر متناسب سازی نرخ بهره بانکی و نرخ سود اسناد خزانه اسلامی است که از زمستان سال گذشته بلای جان بورس شده است.

حذف قیمت گذاری دستوری

احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، درباره وضعیت بورس در دولت چهاردهم می‌گوید: بررسی گزارش‌های سه ماهه نخست امسال شرکت‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، روند کاهشی سودآوری بنگاه‌ها را به وضوح گوشزد می‌کند. امسال هزینه تأمین مالی بنگاه‌ها و شرکت‌ها افزایش درخورتوجهی پیدا کرده و به حدود ۴۰درصد رسیده است. 

عواملی مانند کاهش سودآوری بنگاه‌ها در کنار افزایش نرخ اوراق اخزا، نرخ بهره بدون ریسک و کاهش سود‌های تقسیمی بنگاه‌های اقتصادی همه و همه وضعیت ناخوشایند بازار حال حاضر سرمایه را رقم زدند و جذابیت بازار را به عنوان مقصدی برای سرمایه گذاری کاهش دادند. 

وی تأکید می‌کند: با کنار یکدیگر قراردادن متغیر‌های کلان اقتصادی، دولت جدید باید برنامه‌های مشخص و معینی درباره حذف قیمت گذاری‌های دستوری و حمایت ویژه از صنایع تولیدی داشته باشد. دولت جدید با توجه به چالش‌هایی که در حوزه‌های گوناگون اقتصادی دارد، باید از هرگونه سیاست گذاری‌های خلق الساعه و تصمیم گیری‌های پرحاشیه پرهیز کند تا شرایط غبارآلود بازار بیش از این به اعتماد سرمایه گذاران خدشه وارد نکند.

در ادامه حتما بخوانید پزشکیان: سیاست‌های کلی رهبر انقلاب چراغ راهنمای مسیر است | زیرمیز زدن و نپذیرفتن، چیزی جز هرج‌ومرج ایجاد نمی‌کند